Camoeflagekleding: zin of onzin?

Ken jij het verschil tussen jagers en natuurfotografen? Natuurlijk: anders dan jagers doden natuurfotografen hun trofee niet maar nemen deze mee naar huis in de vorm van een foto.

Maar er is nog een belangrijk verschil.

Deze geoorde futen fotografeerde ik door ze (in camoeflagekleding) langzaam te besluipen, tijgerend tussen de pollen pitrus.

Jagers hebben meestal veel meer kennis van dieren. Dat zie je bijvoorbeeld terug in het gebruik van goede camoeflagekleding. Feit is dat je dichter bij dieren komt als je opgaat in je omgeving. Jagers weten dat.

Camouflagekleding is taboe bij natuurfotografen in Nederland. Maar: het helpt je wel degelijk om dichterbij dieren te komen.

Maken natuurfotografen geen gebruik van camoeflagekleding uit angst te worden geassocieerd met jagers? Of is het gewoon zinloos en belachelijk om je te verstoppen in een rambo-outfit? Hier de achtergronden op een rijtje.

De vluchtafstand bepaald hoe dichtbij je mag komen

Als je wilde zoogdieren of vogels fotografeert dan weet je hoe lastig het is om deze binnen ‘schootsafstand’ te benaderen. De dieren houden afstand en hebben ons meestal allang in de gaten voordat wij hen zien. Ze horen en zien meestal veel beter dan wij. Bij zoogdieren komt daar bovendien nog een verbluffend reukvermogen bij. Nu hoeft dat geen probleem te zijn, want niet alle dieren slaan meteen op de vlucht zodra ze je zien of ruiken.

Toch zullen ze, evenals veel soorten insecten, amfibieën en reptielen, zeer nauwkeurig de vluchtafstand in de gaten houden. Dat is de afstand waarop ze beslissen: nu is het genoeg, ik ben weg. Deze afstand hangt niet alleen af van de soort, maar ook van het individu. Sommige exemplaren zijn minder schuw omdat ze bijvoorbeeld gewend zijn geraakt aan mensen. Reigers, eenden en eekhoorns in stadsparken laten zich gemakkelijker fotograferen dan hun soortgenoten in de natuur.

De vluchtafstand hangt ook af van het jaargetijde, het tijdstip en van de leeftijd van het dier. Tijdens de bronsttijd zijn reeën bijvoorbeeld zo druk met de voortplanting dat ze tijdelijk een deel van hun schuwheid opgeven. En waar niet gejaagd wordt, zijn de dieren minder schuw. Zo zijn er in Nederland tegenwoordig, in vergelijking met zo’n dertig jaar geleden toen er nog intensiever gejaagd werd, veel meer plekken waar vossen, reeën, edelherten of zwijnen relatief gemakkelijk zijn te benaderen.

Deze (wilde) ree fotografeerde ik op een afstand van enkele meters. Ik zat bij een dassenburcht (tegen de wind in!) te posten in groene kledij en de ree kwam steeds dichterbij. Door niet te bewegen en bij het afdrukken in slow motion te werken kon ik deze foto maken. De ree heeft daarna nog een kwartiertje geslapen op 8 meter afstand!

Jou gedrag als natuurfotograaf heeft een zeer groot effect op de vluchtafstand. Als je dieren op de juiste wijze benaderd (of beter: naar jou toe laat komen) dan verkort je de vluchtafstand en komen ze binnen het bereik van je lens.

De menselijke gestalte schrikt wilde dieren af

Behalve op beweging en geluid reageren dieren op je silhouet. Door eeuwenlange vervolging en jacht begint bij vogels en zoogdieren instinctief een alarmbel te rinkelen bij het zien van een menselijke gestalte: rechtopstaand met armen en benen. Zorg ervoor dat deze mensgestalte niet zichtbaar is. Het is dus zaak om je zo klein mogelijk te maken of (nog beter) je te verstoppen.

Vogelverschrikkers hebben een hoofd met armen en benen, dit is de manier om dieren op afstand te houden.

Veel soorten dieren herkennen mensen al vanaf grote afstand aan het gelaat. De vorm van gezicht (ogen, neus, oren en mond) en handen roepen vluchtreacties op, evenals een lichte huidskleur. Het is daarom van belang om een lichte huidskleur zo veel mogelijk te bedekken of onherkenbaar te maken. Dan kan met een hoofddeksel (muts, pet of hoed) of nog beter door een soort muskietennetje voor je gezicht te doen. Ook een bivakmuts biedt uitkomst, maar je hoort dan minder goed.

Deze jachtopziener is (te) goed zichtbaar omdat hij geen handschoenen draagt. Let ook op het gezicht, dat opvallend goed zichtbaar is.

De kleuren van je kleding moeten contrastarm zijn en opgaan in de omgeving. Zoogdieren zien slecht kleuren maar wél contrasten, vogels kunnen kleuren goed onderscheiden. Bruin en groen zijn het beste, omdat die kleuren in de natuur het meeste voorkomen. Behalve de kleur is ook het patroon belangrijk. Je kleding (of schuiltent) moet ‘meegaan’ in het natuurlijke patroon van de vegetatie. Verstopt in het riet langs en waterplas draag je het beste kleding met een verticale structuur, die opgaat in de rietstengels.

Fotograaf verscholen in het bos; zie jij hem? (uit: Handboek Natuurfotografie)